Rdestowiec ostrokończysty – jak się go pozbyć?

Czym jest rdestowiec ostrokończysty?

Rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) nazywany również rdestem japońskim lub rdestowcem japońskim jest chwastem naturalnie występującym w przyrodzie. Roślinę zalicza się do rodziny rdestowatych (Polygonaceae) rosnących głównie w strefie klimatu umiarkowanego.



Chwast szybko się rozprzestrzenia i rozrasta dzięki silnym i głęboko rosnącym kłączom. Potrafi nawet przebijać się przez betonowe podłoże. Każdej wiosny rdestowiec wypuszcza pędy urastające na ponad 2 m, które zasłaniają rośliny znajdujące się poniżej chwastu. Zimą pędy opadają. Rdestowiec ostrokończysty stanowi ogromny problem, a jego zwalczanie powinno rozpocząć się jak najszybciej. Rozrastający się chwast i jego potężne kłącza stanowią zagrożenie nawet dla budynków.



Co ciekawe, rdestowiec ostrokończysty sprowadzono z Azji w XIX w. do Wielkiej Brytanii jako roślinę ozdobną. Jej liście, łodygę i delikatne kremowo-białe kwiaty kwitnące późnym latem i na początku jesieni uznawano za bardzo atrakcyjne. Ponieważ chwast należy do roślin miododajnych, uprawiano go także w ogródkach i wysiewano na nieużytkach.



Rdest ostrokończysty nie produkuje nasion (w warunkach polskich), ale rozprzestrzenia się przez kłącza. Wystarczy nawet fragment rozłogi, żeby roślina mogła rozmnażać się wegetatywnie.



Usuwanie rdestu japońskiego nie należy do łatwych zadań. Jednak, żeby uchronić się przed zniszczeniami w ogrodzie (chwast niszczy ścieżki, kostkę, a nawet uszkadza fundamenty domu), zacznijmy walkę z chwastem jak najszybciej.

Jak wygląda rdestowiec ostrokończysty?

Rdestowiec ostrokończysty urasta na ponad 3 m. Choć jest byliną, błędnie nazywa się go krzewem. Roślina bardzo szybko się rozrasta. Jej łodygi pokryte fioletowymi plamkami przypominają swoim wyglądem pędy bambusa, ponieważ wewnątrz są puste. Bylina charakteryzuje się dużymi jasnozielonymi eliptycznymi liśćmi o zaostrzonym końcu. Późnym latem roślina wypuszcza małe białe kwiaty. Bylina rosnąca na terenie Polski nie wytwarza nasion.



Rdestowiec chętnie porasta przydroża, nasypy kolejowe, tereny nadrzeczne, a także siedliska ruderalne (siedliska, w których widać mocną ingerencję człowieka).

Zagrożenia powodowane przez rdestowiec ostrokończysty

W Polsce rdestowiec ostrokończysty uznaje się za gatunek inwazyjny. Oznacza to, że zagraża rodzimej przyrodzie i rozprzestrzenia się bardzo ekspansywnie. Zgodnie z polskim prawem jego uprawa jest zakazana. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska przygotowała nawet specjalne wytyczne dotyczące zwalczania rdestowców na terenie Polski (wytyczne z 2015 r.). Rdestowiec japoński wymaga zwalczania, ponieważ negatywnie wpływa na środowisko przyrodnicze i gospodarkę. Bylina tworzy gęste i zwarte zarośla, co uniemożliwia rozrost rodzimych gatunków. Ze względu na duży rozmiar liści ogranicza dostęp do światła roślinom znajdującym się w je pobliżu. Rdestowiec zmienia właściwości fizyczne i chemiczne gleby.

Właściwości rdestowca japońskiego:

• przyczynia się do spadku bogactwa gatunkowego roślin;
• prowadzi do zmniejszania obfitości i bogactwa bezkręgowców;
• ogranicza dostęp do wód;
• niszczy zapory przeciwpowodziowe;
• uszkadza nawierzchnie dróg i chodników;
• ogranicza widoczność;
• wkracza na pola, gdzie niszczy uprawy.

Leczenie i zapobieganie rdestowi ostrokończystystemu

W zależności od wielkości stanowiska rdestowca wykorzystuje się różne metody jego usuwania. Jest to bylina o bardzo rozwiniętym systemie korzeniowym (podziemne kłącza), dlatego nie wystarczy obcinać tylko jej części naziemnych. Rdestowiec ostrokończysty wymaga zastosowania różnych metod. Jak się go pozbyć?



Do jego usuwania stosuje się i metody mechaniczne, i chemiczne oraz biologiczne. Wybierając sposób „leczenia”, rozpatruje się koszty środowiskowe i finansowe, a także przypuszczalną skuteczność.



Żeby rdestowiec japoński nie osiągnął dużych rozmiarów w naszym przydomowym ogródku, zastosujmy metodę mechaniczną. Jak usunąć rdestowiec ostrokończysty?

• Wycinamy nadziemne części rośliny.
• Wyrywamy i wykopujemy podziemne kłącza.
• Wykopujemy bylinę wraz z dużym fragmentem ziemi i wymieniamy glebę na nową.

Ten sposób zwalczania rdestowca poleca się przy populacji zajmującej niewielkie przestrzenie. Kiedy roślina jest mała i słabo rozrośnięta, łatwo się jej skutecznie pozbyć. Wycinkę rozpoczyna się w pierwszej połowie maja, kiedy to rośliny zaczynają okres wegetacyjny. Pędy nie zdążą jeszcze stwardnieć, a bylina nie dostarczy nowym kłączom materiału do dalszego wzrostu.



Jeśli chwast pojawi się w naszym ogródku, konieczne jest jego regularne koszenie. Od maja do czerwca powinniśmy wykonać od 4 do 6 wycinek. Po wycięciu byliny ziemię przykrywamy czarną grubą folią (może być to też tektura lub geowłóknina). Stale obserwujemy też, czy pędy nie odbijają. Kiedy usuniemy roślinę z ogrodu, musimy ją też odpowiednio zutylizować. Składowana w sprzyjających warunkach bylina może się zregenerować nawet z fragmentów pędów.

Wykopywanie rdestowca ostrokończystego

Zwalczanie byliny powinno obejmować też usuwanie podziemnych części rośliny. Ponieważ korzenie rośliny sięgają nawet 3 m w głąb, ich wykopywanie jest ciężką pracą. Prace rozpoczynamy jak najszybciej, czyli wtedy, kiedy roślina dopiero zaczyna wyrastać w naszym ogrodzie. W ten sposób już na wczesnym etapie usuniemy całą bylinę wraz z jej wszystkimi kłączami. W sezonie wegetacyjnym przeprowadzamy taki zabieg kilkukrotnie. Zamiast wycinania rdestowca, możemy usunąć cały fragment ziemi, na której rośnie. Do utylizacji wywozimy więc całą wierzchnią warstwę gleby ze wszystkimi kłączami.

Środki chemiczne

Rdestowce słabo reagują na chemiczne środki, a stosowane do ich zwalczania herbicydy dają słabe rezultaty. 

Za najskuteczniejszy herbicyd uznaje się Roundup podawany w postaci oprysku na całkowicie wyrośniętą już roślinę. Do zabezpieczania kostki brukowej czy chodników przyda się Roundup® Herbi Blok Środek Chwastobójczy tworzący barierę, niszczący części naziemne i korzenie chwastów. Preparat zabezpiecza obszar przed odrastaniem, dlatego może okazać się pomocny w pozbywaniu się rdestowca.

Jak chronić się przed rdestowcem ostrokończystym?

Jeśli w naszym ogródku pojawił się rdestowiec ostrokończysty, do jego usunięcia zastosujmy metody mechaniczne. Zadbajmy przy tym o utylizację chwastu. Kompostowane części naziemne trzeba stale monitorować (roślina może się zregenerować i wyrosnąć z fragmentów pędów). Nie zaleca się składowania części podziemnych. Miejsce występowania rdestowca musimy kilkukrotnie w ciągu roku oczyszczać, wycinając odrastające pędy. Warto też dokładnie oczyścić glebę, odsiewając z niej kłącza rdestowca i wymieniając ją na nową. Niestety, walka z byliną zajmuje kilka sezonów i trudno pozbyć się jej na stałe.



Rdestowiec ostrokończysty przenosi się wraz z ziemią, dlatego uważajmy przy wykonywaniu prac ogrodowych. Jeśli w jednym miejscu naszego ogrodu pojawił się ten chwast, nie przenośmy ziemi na inne stanowiska. Kupując działkę budowlaną, zwróćmy uwagę, czy nie rośnie na niej rdestowiec. W niektórych krajach, takich jak np. Wielka Brytania, banki nie udzielają kredytów hipotecznych na działki objęte plagą rdestowca japońskiego.



Żeby ochronić się przed atakiem byliny, nie wprowadzamy jej uprawy do naszego ogródka. Nie zrywamy również rośliny, nie przenosimy i nie wsadzamy jej tyczek do podpierania kwiatowych rabat. Choć rdestowiec może wydawać się naturalnym pomocnikiem w ogrodzie (jego pędy przypominające bambusa są wyjątkowo trwałe), bardzo łatwo się rozprzestrzenia. Uznaje się go za jeden ze 100 najbardziej inwazyjnych gatunków na świecie. Wystarczy tylko 5 g kłącza, żeby roślina się zregenerowała i rozpoczęła swoją ekspansję.