Tomaten zaaien, kweken en verzorgen

Welke soorten tomaten kan je kweken

Stamtomaten versus struiktomaten

Tomatenplanten worden op basis van hun groeiwijze onderverdeeld in twee groepen: stamtomaten en struiktomaten. Stamtomaten (of doorgroeiende tomaten) hebben één stam die recht omhoog groeit en ondersteund moet worden met een plantensteun. De soort ‘Saint Pierre’ is daar een voorbeeld van.

Struiktomaten zijn, zoals de naam doet vermoeden, tomatenplanten die struikjes vormen. Ze hebben geen ondersteuning nodig, behalve dan wanneer sommige takken helemaal vol hangen met tomaten. Struiktomaten blijven niet groeien.

De beste tomatensoorten volgens smaak

Hecht jij vooral belang aan de smaak, het uitzicht of de opbrengst? Wees gerust, je vindt zeker een tomaat naar je smaak om te kweken! 

• Tomaten voor in salades: keuze alom, zo kan je bijvoorbeeld de ‘Marmande’ of ‘Montfavet’ trostomaten kweken of de gekleurde tomaten ‘Green Zebra’ of ‘Black Krim’, voor een originele tomatencarpaccio. 
• Tomaten voor bij de aperitief: kerstomaten kweek je in een pot of in de moestuin en zijn ideaal voor kinderen, omdat ze makkelijk te kweken zijn. Wakker hun enthousiasme nog aan door te kiezen voor grappige soorten, zoals peervormige kerstomaten, of voor flitsende kleuren, zoals geel (‘Gold Nugget’) of oranje. De soort ‘Sweet 100’ is een streling voor de tong en levert bovendien een mooie oogst op.  
• Tomaten om mee te koken: hierbij heb je de keuze uit grote tomaten met veel smaak om op te vullen en extra sappige tomaten om coulis te maken. Terwijl ‘Yellow Stuffer’ en ‘Cœur de Bœuf’ heerlijk zijn om op te vullen, zorgen ovale tomaten als ‘Roma’ of ‘Cornue des Andes’ voor een smakelijke bolognaisesaus.
• Originele  tomaten kweken: laat je verrassen door de kleur en de smaak van de ‘Rose de Berne’, de blauwe ‘Osu Blue’ (de kleur verdwijnt helaas als ze rijp zijn), minuscule bestomaatjes enz.

Wat heb je nodig om tomaten te kweken?

Als je zelf tomaten wilt kweken, heb je het volgende nodig: 

• kweekpotjes met een diameter van 7,5 cm 
• potten met een diameter van 25-30 cm (als je tomaten kweekt in plantenbakken) 
• moestuinmest van Substral Naturen
• meststof voor tomaten van Substral Naturen  
• potgrond van Substral Naturen
• plantensteunen 
• binddraad (bij voorkeur raffia) 
• een plantschep 
• een schop 

Tomaten zaaien

Wanneer tomaten zaaien binnen?

Als je een verwarmde serre hebt, kun je aan het einde van de winter al beginnen tomaten zaaien.  

Wanneer tomaten zaaien en kweken buiten?

Als je tomaten wilt kweken in openlucht zaai je ze best eerst binnen in het vroege voorjaar. Meer info over wanneer je best tomaten en andere moestuingroenten zaait en oogst, vind je in onze tuinkalender terug.

Hoe tomaten zaaien

1. Start met tomaten kweken in een pot, vul potjes van 7,5 cm met potgrond. 
2. Leg in elk potje één zaadje op de potgrond en strooi er nog een dun laagje potgrond overheen.  
3. Geef de tomatenplantpotjes water, dek af met huishoudfolie en zet in een serre, in een veranda of op een zonnige vensterbank.  
4. Verwijder de huishoudfolie zodra de zaden ontkiemd zijn. Geef de potjes regelmatig water om de potgrond vochtig te houden. 
5. Verplant de zaailingen naar een individuele pot zodra ze opgekomen zijn. Het verplanten is delicaat omdat het wortelstelsel van de zaailingen kwetsbaar is. 
6. Plant de zaailingen uit op hun definitieve plek als ze ongeveer 15 cm hoog zijn. 

Wanneer tomaten planten en kweken buiten?

1. Controleer de weersverwachting voor je beslist om je tomaten buiten te planten. Wacht tot er zeker geen kans meer is op vorst, meestal rond eind mei of begin juni.  
2. Bereid je bodem eerst goed voor door compost of goed verteerde mest aan te brengen. 
3. Laat de zaailingen voor het uitplanten eerst een week afharden: zet de potjes overdag buiten en haal ze ‘s avonds weer binnen. 

Hoe tomatenplanten verzorgen?

Het geheim van gezonde tomaten? Regelmatig water en meststof geven, zeker als de vruchten zich beginnen te ontwikkelen. Probeer de grond altijd even vochtig te houden. Als de tomatenplanten na een droge periode ineens heel veel water krijgen, dan nemen de vruchten te veel vocht op, waardoor ze openbarsten. Leg bij nat weer een dikke laag compost rond de tomaten om te voorkomen dat de bodem te drassig wordt. 
Geef wekelijks mest zodra de bloemen verschijnen. Begin met universele meststof van Substral Naturen. Schakel zodra de vruchten verschijnen over op vloeibare meststof voor tomaten van Substral. 

Bij stamtomaten bind je de hoofdstengel vast aan plantensteunen naarmate ze groeien. Haal de kleine zijscheuten weg in de oksels van de plant. Dit wordt tomaten dieven genoemd. Zodra er vijf trossen (zijtakken met blad en vrucht) zijn ontstaan, knip je het groeipunt van de hoofdstam af. Hierdoor kan de plant alle energie steken in het produceren van meer vruchten. 

Bij struiktomaten hoef je de zijscheuten en de groeipunten niet te dieven. Het kan wel zijn dat je de takken waar veel vruchten aanhangen, moet ondersteunen. 

Wanneer tomaten oogsten?

Tomaten die in een serre gekweekt worden, zouden halfweg de zomer rijp moeten zijn. Tomaten die buiten in de volle grond gekweekt worden, rijpen iets later: halfweg tot laat in de zomer, afhankelijk van de locatie. 
Rijpe tomaten zijn egaal van kleur. Als ze eenmaal rijp zijn, kun je ze tot twee weken lang aan de plant laten hangen. Je hoeft ze dus pas te plukken als je ze nodig hebt. 
Naarmate het kouder wordt in de herfst, zullen de tomaten uiteindelijk niet meer rijpen aan de planten. Je kunt ze echter altijd binnen voort laten rijpen. Oogst in oktober alle overgebleven tomaten en stop ze samen met een banaan of appel in een papieren zak. Bananen en appels produceren etheen, een gas dat tomaten stimuleert om te rijpen. Dat proces duurt ongeveer twee weken. Controleer de zak regelmatig en haal de rijpe tomaten eruit.

Ziekten en plagen bij tomaten

Valse meeldauw is de grootste vijand voor tomatenkwekers. Het is een schimmelziekte die overgedragen wordt via de lucht en vooral voorkomt bij warme en vochtige weersomstandigheden. Bruine vlekken op de bladeren zijn de eerste indicatie van valse meeldauw. Je moet deze bladeren meteen verwijderen en weggooien. 
Neem de nodige voorzorgsmaatregelen om een besmetting met meeldauw te voorkomen:  

• Kies ziekteresistente soorten. Heel wat soorten zijn veredeld om beter bestand te zijn tegen meeldauw, ook al zijn ze nooit 100% beschermd. 
• Geef de grond rondom de planten water, en niet de bladeren. 
• Gebruik Substral Naturen Cuprex Garden indien nodig.

Serreplanten lopen minder risico op meeldauw, maar kunnen last hebben van spint en bladluizen. Om spint te ontmoedigen kun je de planten het beste regelmatig vernevelen. Bladluizen op de bladeren en stengels haal je weg met een vochtige doek.