Uprawa aloesu

Aloes to grupa roślin obejmująca około 600 różnych gatunków przede wszystkim sukulentów, jednak nie wszystkie odmiany aloesu nadają się do uprawy w naszym kraju. W Polsce kwiat aloe vera hoduje się wyłącznie w pomieszczeniach, a temperatura powietrza nie może spaść poniżej 7°C.
Aloes ma długie, mięsiste liście, w których gromadzi składniki odżywcze, aminokwasy, witaminy i minerały. Ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, grzybobójcze i nawilżające jest często wykorzystywany w medycynie tradycyjnej do łagodzenia dolegliwości układu trawiennego, a także w kosmetologii do poprawy kondycji skóry. Aloes nawilża i filtruje powietrze z zanieczyszczeń oraz produkuje tlen, dlatego świetnie nadaje się na roślinę leczniczą do sypialni.

Odmiany aloesu i właściwości lecznicze

Aloes wyróżnia się nie tylko właściwościami leczniczymi, ale i bogactwem gatunków. Spośród 600 znanych rodzajów aloesu najchętniej uprawianym jest Aloe Barbadensis, który powszechnie nazywamy aloe vera. Ten gatunek ma długie, mięsiste, szarozielone liście i osiąga do 80 cm wysokości. Jest chętnie wykorzystywany do produkty soku aloesowego.

Inne odmiany aloesu to:

Aloe Arborescens, czyli aloes drzewiasty, to roślina zawsze zielona, która rośnie w południowej Afryce oraz w południowej części Europy. Wyróżnia się krzewiastą sylwetką zwieńczoną ciemnopomarańczowymi kwiatostanami. Dorosłe okazy osiągają nawet do 5 m wysokości. Z uwagi na wysoką zawartość witamin i składników mineralnych stosuje się go w przemyśle farmaceutycznym do produkcji preparatów immunostymulujących.
Aloe Ferox to sukulent z południowej Afryki, który urasta do 3 m wysokości. Pień rośliny pokrywa pióropusz szarozielonych liści do 1 m długości. Pozyskiwany z liści sok stosuje się jako środek przeczyszczający. Sok i miazga z liści skutecznie łagodzą oparzenia.
Aloe variegata, czyli aloes pstry lub tygrysi, często jest widywany na polskich parapetach z uwagi na bardzo łatwą uprawę. Gładkie, ciemnozielone liście z ostrymi zakończeniami układają w się w efektowne spiralne rozety. Nieregularne jasne paseczki na liściach przypominają wyglądem umaszczenie tygrysa. W warunkach domowych urasta do 30 cm i często kwitnie, pokrywając się pomarańczowo-czerwonymi kwiatostanami.
Aloe Aristata pochodzi z krajów południowej Afryki, a w Polsce jest uprawiany jako roślina doniczkowa o wysokości do 25 cm. Wyróżnia się szarozielonymi liśćmi zakończonymi włosowatymi kolcami, od których pochodzi nazwa zwyczajowa rośliny – aloes ościsty. Miąższ Aloe Aristata bywa chętnie stosowany do produkcji dżemów, soków i kosmetyków.

Uprawa aloesu

Akcesoria i warunki do uprawy aloesu

Do uprawy aloesu nie potrzeba drogiego, specjalistycznego sprzętu, lecz dzięki pewnym akcesoriom i zabiegom pielęgnacyjnym można zadbać o zdrowy rozrost rośliny. Najważniejsze znaczenie w prawidłowej pielęgnacji aloe vera ma dobór odpowiedniej doniczki. Jako sukulent, kwiat aloe vera najlepiej radzi sobie w suchych warunkach, ponieważ gromadzi niezbędne składniki odżywcze w swoich grubych liściach. Roślina nie toleruje stojącej wody, dlatego należy koniecznie wybrać doniczkę z dużą ilością otworów odpływowych, które odprowadzą nadmiar wilgoci. W tym celu świetnie sprawdzają się porowate donice z terakoty. Doniczka powinna mieć ten sam rozmiar co bryła korzeniowa aloesu.

Kluczowe znaczenie dla kondycji i prawidłowego wzrostu kwiatu aloesu ma odpowiednie podłoże. Aloesy preferują luźną, przepuszczalną glebę, np. mieszankę ziemi ogrodowej z piaskiem, żwirem i torfem. Dobrze rozwijają się na gotowych podłożach do kaktusów i sukulentów. Prawidłowa pielęgnacja aloe vera polega również na cyklicznym nawożeniu rośliny. Od wiosny do końca lata nawozimy aloes co około 10 dni specjalistycznym nawozem w płynie wzbogaconym o potas.

Doniczkę z kwiatem aloe vera stawiamy w jasnym słonecznym lub półsłonecznym miejscu, np. w pewnej odległości od okna południowego. Pamiętajmy, że niezahartowany aloes może brązowieć na zbyt nasłonecznionym stanowisku. Niewystarczająca ilość światła słonecznego odbije się na wyglądzie liści, które staną się miękkie i blade. Aloes lubi ciepło i od wiosny do jesieni dobrze się czuje w temperaturze pokojowej. Na zimę temperaturę w pomieszczeniu należy obniżyć oraz ograniczyć obfitość podlewania.

Pielęgnacja aloe vera

Jak często podlewać aloes?

Jak wspomnieliśmy już wcześniej, aloes jest sukulentem, więc z natury dobrze toleruje suche warunki oraz nie wymaga obfitego podlewania. Nadmierne podlewanie nie tylko wpływa negatywnie na wygląd rośliny, ale i przyczynia się do rozwoju chorób grzybiczych oraz gnicia liści i korzeni. Zatem jak często podlewać aloes? Najlepiej robić to dopiero wtedy, gdy wyschnie kilka centymetrów podłoża. Podczas podlewania należy uważać, aby nie pomoczyć liści. Zimą, gdy kwiat aloe vera jest w stanie spoczynku, podlewamy i nawozimy go jeszcze rzadziej.

Zimowanie aloesu

Szczególne miejsce w pielęgnacji aloe vera zajmuje zabieg zwany zimowaniem, który pozwala zadbać o kondycję rośliny i wydłużyć jej żywotność. Polega on na zapewnieniu aloesowi innych warunków na czas spoczynku zimowego. Do zimowania kwiatu aloe vera przygotowujemy się stopniowo przez ograniczanie obfitości podlewania i obniżenie temperatury w pomieszczeniu do ok. 12°C. Jeżeli nie można obniżyć temperatury w pokoju, przenosimy doniczkę w jasne, lecz chłodniejsze miejsce, np. do korytarza. W okresie zimowym dojrzałe okazy aloesu można nawet wprowadzić w swoisty stan hibernacji i podlewać roślinę bardzo skąpo lub nie podlewać wcale aż do wiosny. Zimą aloes w stanie spoczynku nieznacznie obkurcza swoją sylwetkę, by przetrwać na zmagazynowanych w liściach składnikach odżywczych.

Przesadzanie aloesu

Aloes przesadzamy co ok. 2–3 lata, na wiosnę, gdy roślina przerośnie swoją doniczkę. Zanim zabierzemy się za przesadzanie rośliny, pamiętajmy, jak ważny dla zdrowia rośliny jest wybór dobrze drenującej doniczki oraz przepuszczalnej i lekkiej ziemi. Na dnie nowej doniczki układamy najpierw warstwę drenażową z keramzytu lub drobnych kamyków. Następnie wsypujemy zmieszaną ziemię kwiatową z gruboziarnistym piaskiem lub gotowe podłoże do sukulentów. Dorosłych okazów nie musimy przesadzać. W takiej sytuacji wystarczy wymieniać tylko wierzchnią warstwę podłoża.

Podczas przesadzania kwiatu aloe vera na wiosnę możemy go także rozmnożyć. Rozmnażanie przeprowadza się na dwa sposoby – z nasion lub z odrostów. Najłatwiej jest rozmnożyć roślinę z odrostów, które wyrastają u nasady pędu po kwitnieniu. Odrost odcinamy odkażonym narzędziem i ukorzeniamy w podłożu z bazową dawką nawozu. Aloes można też rozmnożyć z nasion, ale w tym celu nasza roślina musi najpierw zakwitnąć i wydać owoce. Nasiona pozyskane z dojrzałych, pękniętych owoców aloesu szybko tracą zdolność do kiełkowania i dlatego trzeba je wysiać jak najszybciej.

Uprawa aloesu

Kluczowe cechy aloesu

Charakterysyka ogólna aloesu zwyczajnego.

Okres kwitnienia	Lato
Okres wegetacyjny liści	Wiosna, lato, jesień, zima
Światło słoneczne	Pełne słońce
Typ gleby	Kreda, glina, ił, piasek
pH gleby	Neutralna
Wilgotność gleby	Dobrze zdrenowana
Maksymalna wysokość	Do 90 cm
Maksymalna rozpiętość	Do 90 cm
Czas do osiągnięcia maksymalnej wysokości	5–10 lat

Typowe szkodniki i choroby aloesu

Uprawa aloesu nie jest trudna, ponieważ roślina jest odporna na choroby i szkodniki, a jej liście mówią nam wiele na temat jej kondycji. Zmiana koloru liści może być oznaką błędów pielęgnacyjnych lub poważniejszych chorób takich jak plamistość. Chorobę tę da się szybko wyleczyć, stosując długo działające środki grzybobójcze. Żółknięcie końcówek liści rzadko jest oznaką rozwijającej się infekcji i najczęściej świadczy o drobnych błędach popełnianych w pielęgnacji aloe vera. Prosty zabieg taki jak przesadzenie aloesu do lżejszego podłoża dla sukulentów i kaktusów już może poprawić jego kondycję.

Wiele kwiatów aloe vera ginie zimą z powodu przelania, dlatego w tym czasie należy zwrócić szczególną uwagę na to, jak podlewać aloes. Z uwagi na mniejszą ilość światła słonecznego wilgoć nie odparowuje z doniczki równie szybko co latem. Zastała w doniczce woda tworzy świetne warunki do rozwoju chorób grzybiczych, a co za tym idzie — gnicia korzeni oraz całej rośliny. Na szczęście z uwagi na niewymagającą pielęgnację przelany aloes da się szybko odratować. Wystarczy zdezynfekowanymi narzędziami odciąć zgniłe części rośliny, a zdrowy aloes wsadzić do suchej ziemi i ograniczyć podlewanie.

Oprócz możliwych infekcji spowodowanych nieprawidłową pielęgnacją aloe vera roślina bywa też narażona na ataki owadów i innych szkodników. Mięsiste liście aloesu magazynują wodę i składniki odżywcze, które stanowią łakomy kąsek dla wełnowców, mszyc, roztoczy i przędziorków. Jeżeli zauważymy na liściach korkowiejące obszary, żółte i brunatne przebarwienia lub sieć pajęczą, to prawdopodobnie roślinę zaatakował przędziorek. W walce ze szkodnikiem pomoże środek owadobójczy o wydłużonym działaniu do kwiatów doniczkowych.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące aloesu

Aloe vera to popularny kwiat o właściwościach leczniczych. Aloe vera nie jest wymagająca w pielęgnacji. Do prawidłowego rozwoju wystarczy jej dobrze nasłonecznione stanowisko i umiarkowanie wilgotna gleba dla sukulentów. Z uwagi na swoje właściwości łagodzące i nawilżające kwiat aloe vera jest używany do łagodzenia podrażnień skóry, jak np. oparzenia słoneczne, skaleczenia czy ukąszenia owadów. Sok z aloesu można stosować jako suplement diety oraz do łagodzenia objawów choroby wrzodowej żołądka lub problemów trawiennych.