Pokrzywa – jak pozbyć się pokrzyw z ogrodu?

Czym jest pokrzywa?

Pokrzywę zwyczajną wieloletnią (łac. Urtica dioica) i jej jednoroczną odmianę pokrzywę żegawkę (łac. Utrica urens) traktuje się jako chwasty. Inne jej gatunki występujące na terenie Polski to pokrzywa kuleczkowata oraz pokrzywa konopiolistna. Pokrzywa zwyczajna, choć uznawana za chwast, jest też pożyteczna dla zwierząt i ludzi. Stanowi doskonałe źródło pokarmu dla motyli takich jak np. rusałka admirał, rusałka pawik czy rusałka pokrzywnik. Pokrzywę zwyczajną zalicza się do rodziny roślin pokrzywowatych. Rośnie w stanie dzikimi i w klimacie umiarkowanym w Europie, i na obszarach wilgotnych w Ameryce Południowej. Występuje na większości kontynentów, wybierając sobie żyzne i wilgotne gleby. Chętnie porasta doliny rzeczne i zasiedla siedliska podmokłe. Pokrzywa rozrasta się też na terenach ruderalnych (na wysypiskach, przy drogach, przy ogrodzeniach), a w ogrodach i sadach zachwaszcza uprawy.

Pokrzywa do rośnięcia potrzebuje żyznych gleb bogatych w azot i fosforany, dlatego chętnie rozsiewa się na stanowiskach często nawożonych. Roślina może rosnąć w glebie mocno skażonej metalami ciężkimi, ale nie toleruje gleb kwaśnych i ubogich w składniki pokarmowe oraz zasolonych. Choć pokrzywa dobrze czuje się na terenach podmokłych, nie może być długo zalewana. Roślina lubi stanowiska słoneczne.

Pokrzywa zwyczajna – wygląd

Pokrzywa dorasta nawet do 2 m wysokości. Okres kwitnienia pokrzywy przypada na miesiące od czerwca do października. Kwitnące kwiaty mają kolor zielony. Łodyga jest łykowata i pokryta drobnym meszkiem. Ząbkowane liście charakteryzują się ciemnozieloną barwą, a od spodu pokryte są parzącymi włoskami. Pokrzywa ma bardzo mocne korzenie, a jej rozłogi potrafią sięgać na prawie 0,5 m w głąb. Pokrzywa zwyczajna rozmnaża się wiatropylnie oraz przez system rozłogów i kłączy.

Pokrzywa – działanie na ludzi

Pokrzywa zwyczajna, której liście mają kłująco-parzące włoski powoduje toksyczne zapalenie skóry. W 2 mm włoskach znajduje się ciecz, a w niej kwas mrówkowy. To właśnie dlatego pokrzywa parzy. U większości osób efekt poparzenia rośliną, czyli zmiany skórne i swędzenie utrzymują się kilka minut. U niektórych dermatoza trwa 2-3 dni, a na skórze widoczne są białe grudkowate krostki. Występuje też przy tym ból i swędzenie.

Pokrzywa – surowiec leczniczy

Choć pokrzywa w naszym ogrodzie nie jest mile widziana, wykazuje wiele właściwości leczniczych. Ma silne działanie moczopędne, poprawia wygląd włosów (roślina zawiera duże ilości rozpuszczalnej krzemionki), łagodzi alergie i wzmacnia odporność. Kto więc cierpi na takie dolegliwości, może zdecydować się nawet na uprawę tej rośliny w przydomowym ogródku.

Jak rozpoznać pokrzywę?

Pokrzywę zwyczajną łatwo pomylić z jasnotą, nazywaną też czasami „głuchą pokrzywą” lub „pokrzywą martwą". W przeciwieństwie do pokrzywy zwyczajnej, jasnota nie parzy. Kwitnie na biało, a jej kwiaty i liście są jadalne. Pokrzywa i jasnota mają podobną wielkość i łudząco podobne liście. Rośliny różnią się tylko kwiatami – jasnota kwitnie na biało lub bladoróżowo, a pokrzywa na zielono. Różnicą jest też zdolnością pokrzywy zwyczajnej do parzenia.

Pokrzywa zwyczajna, podobnie jak jasnota, ma postrzępione liście i rośnie w podobnych miejscach. Obydwie rośliny możemy często spotkać obok siebie. Pokrzywę poznamy po tym, że nie kwitnie na biało (jej kwiaty są małe i zielone), a jej liście po dotknięciu parzą. Pokrzywę zwyczajną z łatwością odróżnimy od drugiej bardzo popularnej w Polsce pokrzywy żegawki. Ta druga odmiana nie ma właściwości parzących.

Uszkodzenia wywołane przez pokrzywę 

Choć pokrzywa zwyczajna i dobrze smakuje, i ma liczne właściwości lecznicze, jest bardzo uciążliwym chwastem. Rośnie ekspansywnie, a dzięki rozległym podziemnym kłączom szybko tworzy trudne do usunięcia zarośla. Jest wyjątkowo niesprzyjająca w uprawach ogródkowych i sadach. Ze względu na swoje właściwości parzące, jest też usuwana z terenów przydomowych.

Pokrzywa-chwast najczęściej pojawia się w uprawach roślin strączkowych i okopowych, w warzywach, a także w rzepaku ozimym (w rzepaku jarym rośnie najczęściej pokrzywa żegawka), dla którego stanowi duże zagrożenie. Pokrzywa potrzebuje żyznej gleby bogatej w azot i fosforany. Kiedy pojawia się w uprawie rzepaku, pobiera cenne składniki odżywcze, uniemożliwiając tym samym prawidłowy wzrost rośliny.

W przydomowym ogródku pokrzywa zwyczajna zagraża siewkom przez mocny i rozrastający się system korzeniowy. Chwast zasłania też roślinom światło i wysysa składniki mineralne z gleby.

Zapobieganie pokrzywom 

Jak pozbyć się pokrzyw? Jakie zabiegi wykonać, żeby wyplenić roślinę ze swojego ogródka?
Jak usunąć pokrzywę z pola uprawnego?

Przy dużej plantacji zadbajmy najpierw o mechaniczne oczyszczenie terenu z pokrzywy zwyczajnej. Chwast warto wyciąć z okolicznych rowów i miedz, tak żeby nie mógł się wysiewać. Nie jest to jednak sposób w 100% skuteczny. Może się okazać, że nie poradzimy sobie z atakiem pokrzywy bez środków chemicznych. Po te sięgamy jednak tylko wtedy, kiedy metody naturalne zawiodły, a pokrzywa zwyczajna niszczy naszą uprawę i zagraża plonom. W przypadku ekspansywnego rozrastania się chwastu, wykonujemy opryski herbicydami.

W przydomowym ogródku, gdzie zależy nam na jak najbardziej naturalnej i ekologicznej uprawie, wypróbujmy najpierw wszystkie mało inwazyjne metody. Pokrzywę zwyczajną wyrywamy i stale monitorujemy, czy nie pojawiają się młode rośliny. Im mniejsza siewka, tym łatwiej ją usunąć.

Czym jeszcze zwalczyć pokrzywy? Chwast rośnie wtedy, kiedy ma dostęp do światła. Pojawia się i na zacienionych stanowiskach, ale wtedy nie osiąga dużych rozmiarów, a roślina jest słaba. Wystarczy, że skosimy nasz ogród, odchwaścimy i przekopiemy, a następnie przykryjemy czarną folią, żeby pozbyć się chwastów. Folia powinna leżeć na podłożu około miesiąca. Choć w ciepłe dni tworzy się pod nią wilgotne środowisko, chwastom brakuje światła, żeby rosnąć. Oprysk na zwalczanie pokrzywy stosujemy wtedy, kiedy wszystkie ekologiczne metody już zawiodły, a nasz warzywniak wygląda coraz słabiej. Rozważmy jednak, czy oprysk nie pozbawi nas zdrowych plonów, na które tak bardzo czekaliśmy.

Jak chronić się przed pokrzywami?

Pokrzywa jawi się jako bardzo uciążliwy chwast. A jest to też przecież roślina, która może podnieść plony naszej uprawy. Z pokrzywy zwyczajnej przygotujemy gnojówkę lub wywar do wzmocnienia roślin i ochrony przed szkodnikami.

Jeśli jednak nie chcemy, żeby pokrzywa pojawiła się w naszym ogrodzie, zadbajmy o przygotowanie czystego stanowiska pod uprawę warzyw i kwiatów.

• Dokładnie przekopujemy ziemię, usuwając z niej chwasty wraz z korzeniami.
• Przesiewamy ziemię, żeby pozbyć się z niej fragmentów korzeni i kłączy – pokrzywa zwyczajna rozmnaża się też wegetatywnie, więc do rozwoju wystarczy jej kawałek kłącza
• Nawozimy ziemię i uzupełniamy ją o składniki odżywcze.
• Przykrywamy glebę na miesiąc czarną folią, żeby promienie słoneczne nie docierały do chwastu.
• Po zasadzeniu roślin właściwych monitorujemy uprawę i usuwamy każdy najmniejszy krzaczek pokrzywy.
• Ściółkujemy glebę korą.
• Sadzimy w ogrodzie kwiaty i rośliny mocno rozrastające się na podłożu i uniemożliwiające pokrzywie dostęp do światła.